Op donderdag 14 april heeft het kabinet besloten om de beschikbaarheidsvergoeding ov (BVOV) nog eenmaal te verlengen tot het einde van dit jaar. Eerder liep deze vergoeding tot 1 september 2022. Gerrit Spijksma, voorzitter OV-NL: “Het is goed dat het kabinet de toezegging heeft gedaan om de BVOV te verlengen tot einde 2022. De keuze om vanaf 2023 geen vangnet meer te bieden aan het ov baart ons grote zorgen. Wanneer dit besluit niet heroverwogen wordt en de reizigers niet allemaal terugkomen, gaat dit grote consequenties hebben voor de beschikbaarheid van mobiliteit, want de vervoerbedrijven moeten dan fors snijden in het aanbod. Vervoersarmoede dreigt dan voor grote groepen mensen. Daarnaast heeft het ook impact op andere grote opgaven van dit kabinet, zoals duurzaamheid en woningbouw.”
Reizigersherstel duurt nog tot 2025
De afgelopen ‘coronajaren’ laten zien dat reizigers niet meteen, maar geleidelijk terugkeren naar het openbaar vervoer. Prognoses van het Kennisinstituut voor Mobiliteitsbeleid bevestigen dit beeld ook voor de komende periode. Het Kennisinstituut heeft berekend dat het ov pas na 2025 op het niveau komt van ‘voor corona’. De verwachting is dat eind 2022 ongeveer 10% van de oorspronkelijke reizigers haar weg (nog) niet heeft teruggevonden naar het ov.
Door het nadrukkelijk afraden van het gebruik van het ov zijn veel mensen het gebruik van de trein, tram, bus of metro ontwend. Dit is ook terug te zien in de verkoopcijfers van tweedehands auto’s en (elektrische) fietsen. Daarnaast bestond ook een relatief grote vrees voor besmetting in het ov, als gevolg van ontmoedigingsbeleid en de uitzonderingspositie rondom mondkapjes. Corona heeft daarom, ook na de pandemie, nog een aantal jaar impact op het ov van Nederland.
Herstelafspraken
De ov-bedrijven en decentrale overheden ontwikkelden gezamenlijk een set herstelafspraken. Deze afspraken zijn erop gericht dat de ov-markt grotendeels herstelt, maar de komende jaren nog een financieel vangnet nodig heeft zodat de ov-bedrijven de ruimte krijgen om zich weer te ontwikkelen.
Spijksma: “Het aanbod van openbaar vervoer in Nederland moet overal op peil blijven, alleen dan blijft het aantrekkelijk en mogelijk om met het ov te reizen. Want welke overheid wil mensen nu mobiliteit ontzeggen of de auto injagen? Wij zijn er als ov-sector van overtuigd dat wij een belangrijke bijdrage aan de maatschappij leveren. Juist nu zijn we meer nodig dan ooit, ook met oog op de hoge brandstofkosten en ambitieuze klimaatdoelstellingen. We vragen het kabinet daarom: introduceer een financieel vangnet na 2022 zolang de reizigers nog niet allemaal terug zijn in het ov”
Verdwijnen ov-aanbod
Tijdens de coronacrisis heeft het kabinet het ov de opdracht gegeven vrijwel volledig beschikbaar te blijven ondanks het ontmoediging van het gebruik van het ov. De bedrijven mochten geen passende bedrijfseconomische besluiten nemen, terwijl reizigersaantallen met zelfs 90% afnamen ten opzichte van voor corona.
Als er geen financieel vangnet beschikbaar komt na 2022, moet er hoe dan ook ingegrepen worden in de dienstverlening. En dat, nu reizigers juist terugkeren en de maatschappelijke opdracht op het gebied van klimaat en wonen zo groot is. Daarnaast neemt de arbeidsonzekerheid voor de langere termijn in de sector zonder duidelijke afspraken alleen maar toe. Opbouw na afbraak maakt het veel moeilijker om weer op het oude niveau terug te komen. Decentrale opdrachtgevers en vervoerders zijn hier allemaal van overtuigd.