10 augustus 2020
Kuchschermen, goede ventilatie en regelmatige schoonmaak verkleinen de kans op blootstelling aan het coronavirus in het OV in vergelijking met de huidige situatie, waarbij reizigers alleen door de achterdeuren moeten in- en uitstappen. Daarmee vormt het voor de buschauffeurs en trambestuurders een beter alternatief dan een gesloten voordeur. Dit blijkt uit een onderzoek dat TNO in opdracht van branchevereniging OV-NL heeft uitgevoerd. Op basis van dit besluit gaan de OV-bedrijven over tot het plaatsen van kuchschermen bij de bestuurdersplaats in bussen en trams.
Tijdens de lockdown moest het OV beschikbaar blijven voor reizigers in vitale beroepen. OV-bedrijven besloten toen om reizigers alleen via de achteringangen te laten in- en uitstappen. Door het afsluiten van de voordeur en de eerste rij stoelen, konden buschauffeurs en trambestuurders voldoende afstand houden van reizigers om hun werk op verantwoorde wijze uit te voeren. Ook sinds alle reizigers, mits voorzien van een mondkapje, weer welkom zijn, hebben de chauffeurs en bestuurders baat bij een gesloten voordeur. Zo kunnen zij hun dienst uitvoeren zonder zelf langdurig een mondkapje te hoeven dragen.
Deze tijdelijke oplossing had ook nadelen. Zo is het contact tussen chauffeur/bestuurder en reiziger sterk verminderd. De sociale controle van de chauffeur op het in- en uitchecken is weggevallen en bemoeilijkt het toezicht houden op het dragen van een mondkapje door passagiers. We zien sindsdien een grote toename van het aantal zwartrijders in het OV. Voor reizigers is het lastig om afstand van elkaar te houden nu ze dezelfde deuren moeten gebruiken voor in- en uitstappen. De natuurlijke ventilatie bij het openen van voor- en achterdeur is bovendien weggevallen.
Onderzoek TNO
OV-NL heeft onderzoeksinstituut TNO opdracht gegeven onderzoek te doen het effect van kuchschermen. Maakt het gebruik van een scherm tussen bestuurder en reizigers het mogelijk om de voordeur weer te openen, zonder dat de kans op blootstelling voor de chauffeur/bestuurder toeneemt? De vervoerbedrijven gaven hierbij aan dat deze schermen het werk van de chauffeur niet mogen belemmeren en moeten voldoen aan verkeersveiligheidsaspecten (zoals geformuleerd door het RDW).
TNO concludeert in haar onderzoek dat het aanbrengen van een kuchscherm de verspreiding van grote druppels via hoesten en niezen minimaliseert en het mogelijk maakt de voordeur van trams, streek- en stadsbussen verantwoord te openen. Voor de chauffeur/bestuurder neemt daarnaast ook het risico op blootstelling via de kleine zwevende druppelkernen (aerosolen) aantoonbaar af ten opzichte van de huidige situatie met een gesloten voordeur.
Wel dienen de schermen en de bedieningspanelen regelmatig gedesinfecteerd te worden, om directe overdracht van virusdeeltjes te voorkomen. Ook beveelt TNO aan om de luchtcirculatie te bevorderen door alle voor- en achterdeuren regelmatig te openen bij bijvoorbeeld de haltes.
Voor buurtbussen is aanvullend onderzoek nodig. OV-NL vraagt TNO verder onderzoek doen naar benodigde extra maatregelen.
In samenwerking met het RDW en het Ministerie van Infrastructuur & Waterstaat zijn in het kader van verkeersveiligheid randvoorwaarden uitgewerkt waarbinnen de schermen in de voertuigen kunnen worden geplaatst.
Pedro Peters, voorzitter van OV-NL, is opgetogen over deze resultaten: “We zijn blij dat het plaatsen van schermen bij de buschauffeur en trambestuurder, in combinatie met het weer openen van alle deuren, de kans op blootstelling aan mogelijke virusdeeltjes zelfs zal verkleinen in vergelijking met de huidige situatie met de gesloten voordeur. Dit komt zowel de OV-medewerkers als onze reizigers ten goede: zij zijn nu niet meer afhankelijk van één deur voor in- en uitstappen en zullen dus ook beter afstand kunnen bewaren tot andere reizigers. Het is daarmee mogelijk één looprichting te realiseren en de ventilatie in de bus verbetert.”
Peters: “Ook het contact tussen chauffeur en reizigers en de sociale controle op het inchecken wordt met deze maatregelen weer beter.”
De OV-bedrijven werken al aan de voorbereidingen (onder meer in overleg met Ondernemingsraden) en gaan zo snel mogelijk over tot de plaatsing van kuchschermen in alle bussen en trams, waar (nog) geen sprake is van afgesloten cabines. Na plaatsing kunnen reizigers weer voor instappen. De OV-bedrijven streven ernaar alle bussen en trams omgebouwd te hebben in een periode van twee maanden. De eerste bussen met kuchschermen kunnen begin september ingezet worden. Ook het mondkapje blijft voor reizigers natuurlijk verplicht.
Lees meer over onderzoek TNO hieronder:
Effecten van schermen in het stads- en streekvervoer bus
Effecten van schermen in het stads- en streekvervoer tram
Effecten van schermen in het stads- en streekvervoer buurtbus